De najaarsrapportage is met name een financiële rapportage. Hierbij wordt een inschatting gemaakt van het verwachte resultaat bij de jaarrekening. Per programma wordt daarnaast kort de stand van zaken weergegeven. Hierbij ligt het zwaartepunt bij de bestuurlijk relevante ontwikkelingen en de financiële afwijkingen.
In de najaarsrapportage wordt gerapporteerd over de financiële afwijkingen in het lopende jaar ten opzichte van de Voorjaarsnota. De afwijkingen zijn berekend op basis van de realisatie tot en met september van het jaar, waarna een eindejaarvoorspelling is opgesteld. De rapportage geeft een indicatie van het verwachte resultaat van de jaarrekening 2019. De besluitvorming door de raad over de voorgelegde begrotingswijzigingen zorgt ervoor dat wordt voldaan aan de eisen van begrotingsrechtmatigheid gedurende het jaar. Hieronder worden het verwachte resultaat en de belangrijkste financiële afwijkingen toegelicht.  

Verwacht rekeningresultaat 2019
In de raadsvergadering van 11 juli jl. is de begrotingswijziging bij de Voorjaarsnota vastgesteld. De begroting 2019 kreeg daarmee een voordelig saldo van € 1,4 miljoen.
In de begroting 2020 zijn de saldoneutrale mutaties als gevolg van het Meerjaren Perspectief Grondzaken (MPG) 19.2 en het Meerjaren Investeringsprogramma (MIP) verwerkt, met de daarbij horende mutatie in het Investeringsfonds. Deze verwerking heeft ook invloed op de baten en lasten van het jaar 2019.
Daarnaast is er bij de bespreking van de begroting 2020 een amendement aangenomen voor  de dekking van een zevende wethouder inclusief ambtelijke ondersteuning. Vanuit het overschot gemeld in de voorjaarsnota voor het jaar 2019, wordt hier een reserve van € 0,6 miljoen voor gevormd. De verwerking hiervan vindt plaats in deze najaarsrapportage,
Het saldo van de  overige mutaties in de Narap bedraagt € 0,2 miljoen voordelig. Hiermee komt het geprognosticeerde saldo aan het eind van het jaar uit op een overschot van € 1,0 miljoen. In de onderstaande tabel vindt u het cijfermatig overzicht hiervan.

Belangrijkste financiële mutaties
Het voordelige resultaat is een optelling van diverse voor- en nadelen. Significante voordelen zijn er te melden op het gebied van uitkeringsverstrekking (BUIG), capaciteit, en de faillissementsuitkering van de stichting Welsaen. De grootste nadelen ontstaan door een bijstelling op de leges van de omgevingsvergunningen, een lagere algemene uitkering gemeentefonds, een lager treasuryresultaat en een bijstelling op de toeristenbelasting. Deze aspecten worden hier toegelicht. De overige mutaties worden verder toegelicht bij de programma's en in de bijlagen.

Beleidsontwikkelingen BUIG
Al ruime tijd wordt fors ingezet op het versterken van re-integratievoorzieningen en het spreken met bijstandsgerechtigde inwoners waarbij we de mogelijkheden voor werk of meedoen onderzoeken. In combinatie met de gunstige economische omstandigheden heeft deze aanpak het gewenste effect. Dit leidt tot minder mensen met een bijstandsuitkering. Daarbij is de uitkering van het Rijk iets hoger dan verwacht, waardoor er een totaal incidenteel voordeel van € 2,7 miljoen ontstaat. Hoe dit voor de volgende jaren uitpakt is mede afhankelijke van de landelijke ontwikkelingen op basis waarvan de uitkering van het Rijk wordt bepaald.

Capaciteit
De capaciteitsbegroting wordt met € 1,5 miljoen verhoogd ten opzichte van de Voorjaarsnota. Dit komt voornamelijk door extra kosten voor werkgeversbijdrage ziektekosten, risicopremie WGA en de inhuurkosten voor het opvangen van de (moeilijk invulbare) vacatures en ziektevervanging. Deze extra kosten worden opgevangen door het extra baten (rijksbijdragen, projectgelden en subsidies) een lagere CAO-verhoging in 2019 en de ruimte in de salarisbegroting door een aantal openstaande (moeilijk invulbare) vacatures. Per saldo ontstaat zo een incidenteel voordeel van € 1,1 miljoen.

Faillissementsuitkering Welsaen
Bij de afwikkeling van het faillissement van Welsaen was rekening gehouden met een ontvangst van € 0,2 miljoen maar dit is € 0,9 miljoen geworden, waardoor een voordeel ontstaat van € 0,7 miljoen.

Leges omgevingsvergunningen
De verwachte inkomsten worden met € 1,5 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt o.a. veroorzaakt door vertraging in de afwikkeling van vergunningsaanvragen als gevolg van de uitspraak van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) en de in Zaanstad gehanteerde strengere norm voor de Energie Prestatie Coëfficient (EPC). Daarnaast blijkt dat het moment van vergunningaanvraag van projecten voor gebiedsontwikkeling vanuit MAAK.Zaanstad zich moeilijk laat voorspellen. Het streven blijft om een aantal grote bouwprojecten de routing in te krijgen.

Algemene uitkering gemeentefonds
Het netto resultaat van de mei- en septembercirculaire is dat de uitkering per saldo € 1,0 miljoen lager uitvalt voor het jaar 2019. Dit is met name te wijten aan de lagere septembercirculaire door de verwachte onderbestedingen bij het Rijk.

Treasury
Het resultaat wordt door een aantal factoren bepaald. Ten eerste zijn er vervroegde aflossingen geweest van door ons verstrekte leningen. Daarnaast is er minder kapitaal nodig voor de grondexploitaties, waardoor er minder rente kan worden doorbelast. De derde factor is dat door de dalende rente leningen met langere looptijden zijn aangetrokken, waardoor de rente wat hoger uitviel dan oorspronkelijk. In totaal een nadeel van € 0,8 miljoen.

Toeristenbelasting
De inkomsten uit toeristenbelasting blijven achter bij de raming (nadeel € 0,80 mln). De verwachting was dat de groei van de afgelopen jaren zich in 2019 verder zou voorzetten met circa 90.000 overnachtingen. Daarbij zijn we uit gegaan van de opening van een aantal nieuwe verblijfslocaties in 2019. Dat openen van nieuwe verblijfslocaties is deels vertraagd, waardoor de groei en de daarbij horende inkomsten dit jaar achter bleven bij de verwachting.

Overzicht
In de najaarsrapportage wordt gerapporteerd over de financiële afwijkingen ten opzichte van de voorjaarsnota. Onderstaande tabel toont een samengevat beeld van de financiële ontwikkelingen met een impact van € 200.000 of meer (NB: een negatief (-) bedrag betekent een voordeel). Daarbij is aangegeven op welke programma’s deze mutaties betrekking hebben. Bij de programma’s kunt u een verdere toelichting vinden.

Reserves
Bij het vaststellen van de jaarrekening 2018 is de bestemmingsreserve 'Vooruit ontvangen bedragen bij decembercirculaire' gevormd. Naar verwachting gaat de gemeente bij de komende decembercirculaire ook weer van deze ontvangsten krijgen. Hierbij wordt onder andere gedacht aan de regiodeal. De bedragen staan echter nog niet vast. Daarom wordt nu reeds voorgesteld om het principe te hanteren dat de extra middelen bij de decembercirculaire toegevoegd worden aan deze reserve. Door deze systematiek vast te stellen wordt het jaarrekeningresultaat niet beïnvloed door ontvangsten waarvan de besteding in de volgende jaren ligt.
Naast de eerder genoemde reserve naar aanleiding van het amendement over een zevende wethouder,  wordt ook voorgesteld om een tweetal nieuwe bestemmingsreserves te creëren en te vullen. Het gaat om:

• Transformatiefonds Jeugd

Bij de algemene uitkering is een extra bijdrage ontvangen voor de transformatie van het sociaal domen. In 2019 is voor twee jaar ontvangen (2018 en 2019). Hiervoor is samen met de regio een transformatieplan Jeugd opgesteld. In 2019 zijn projectplannen geschreven en afspraken gemaakt met betrokken partijen. Aangezien de meeste van deze (boven)regionale plannen pas later in het jaar zijn gestart, zijn niet alle middelen besteed. Daarom wordt voor het restant (€ 0,6 miljoen) een reserve gevormd.

• Pilots woondeal

Vanuit het Rijk is aan Zaanstad € 0,5 miljoen beschikbaar gesteld voor pilots woningmarkt in het MRA-gebied, voor het zo effectief mogelijk inrichten van handhaving en versnelling van woningbouwproductie. In de loop van het jaar zijn de plannen gemaakt en de uitvoering gaat nu van start.  Dit leidt tot uitgaven van € 0,1 miljoen in dit jaar. Het overige deel wordt toegevoegd aan de bestemmingsreserve “Pilots Woondeal’.

Investeringen
Bij de begroting 2020 is ook het meerjaren investeringsplan (MIP) over het jaar 2019 geactualiseerd. Dit is nodig voor de berekening van de juiste kapitaallasten voor de jaren 2020 en verder. Na deze actualisatie is er nog een aantal aanpassingen doorgevoerd. Deze gaan met name om herfaseringen van kredieten over de jaren (IHP), verschuivingen (binnen plafond openbare ruimte) en investeringen waarvoor baten worden ontvangen (telefonie wijkteams). Meer gedetailleerde informatie vindt u in het hoofdstuk investeringen waarin de wijzigingen voor de najaarsrapportage specifiek worden toegelicht. Deze aanpassingen hebben hierdoor geen gevolgen voor de (netto) kapitaallasten in de komende jaren. In deze najaarsrapportage worden de nieuwe kredietbedragen vastgesteld.  

Leeswijzer
In het hoofdstuk programma's worden per programma kort de voortgang op een programma en de financiële mutaties in het programma toegelicht. In het geval dat een financiële mutatie effect heeft op meerdere programma's, wordt alleen het financieel effect op het betreffende programma weergegeven. In de bijlage begrotingswijzigingen is een overzicht opgenomen waarin zichtbaar is hoe de financiële mutaties over de programma's heen bewegen.
Tevens wordt in deze rapportage kort ingegaan op de mutaties reserves, investeringen en projecten en de apparaatskosten. Tot slot toont het resultaatmodel de stand van de gewijzigde begroting.